Canlıların Temel Bileşenleri

Konu: Canlıların Temel Bileşenleri 2007-08-28, 19:42

1-İnorganik
Bileşikler

SU

Canlıları oluşturan hücrelerde genellikle, molekül sayısı
olarak bulununa en bol madde sudur. Bu nedenle hücre aslında su
moleküllerinden oluşur.

Suyun canlılar
için önemi besinlerin, artıkların, hormanların vb. maddelerin taşınması gibi
olaylardan kaynaklanır. Bu olayları da aşağıdaki özellikleri ile yapar.

Çok iyi çözücü ve taşıyıcı
maddedir.
Tuz vb. iyonlaşabilir
maddelerin iyonlara ayrılmasını sağlar.
Hücredeki moleküllerle
iyonların dağılması ve kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesini sağlar.
Hücrelerdeki büyük
moleküllerin küçük moleküllere dönüşmesi (hidroliz) su alması, küçük
moleküllerin büyük moleküllere dönüşmesi de (dehidrasyon) su vermesi
sonucu gerçekleşir.
Kolayca bozulup değişmeyen
en kararlı bileşiktir.

Ayrıca su, vücut
ısısının düzenlenmesi için de gereklidir. Bu nedenle su canlılar için temel
ortam sıvısı ve yaşam kaynağıdır.

ASİT / BAZ / TUZLAR

Bir su
molekülü iyonlaştığı zaman н+ (hidrojen)
iyonu ve OH¯ (hidroksit) iyonu
oluşur. Bunlar bulundukları ortamda gerçekleşen kimyasal değişmeleri
etkileyerek görev yapar.

Bir çözeltide н+ (hidrojen) ve OH¯ (hidroksit)
iyonlarının yoğunlukları (derişimleri) çözeltinin asidik ya da bazik olma
özelliğini belirler. н+ iyonu yüksek olan çözeltilere Asidik; OH¯ iyonu
yoğunluğu yüksek olan çözeltilere Bazik; iki iyonun derişimlerinin eşit
olduğu çözeltilere nötr çözeltiler denir.

Hidrojen iyonlarının çözeltilerde bulunduğu yoğunluğu PH denilen birimle
ölçülür. PH tablosu aşağıda verilmiştir.

Canlıların Temel Bileşenleri Ph%20tablosu

Canlıların Temel Bileşenleri Ph%20tablosu

Canlılarda gerçekleşen
reaksiyonların yürütücüsü olan enzimler belirli "ph" değerlerinde
çalışltıkları için "ph" organizmalar için önemlidir.
Ph değerlerindeki en küçük değişikler çok olumsuz etkiler yapabilir.

Asitler bazların ya da baz metallerin reaksiyonları sonucu tuzlar oluşur.
Örn:

HCl + NaOH
NaCl + H2O
gibi .

Tuzlar
çözeltideki su içinde iyonlaşarak "+", "-" yüklü iyonlar halinde bulunduğu
için stoplazmada da hücrenin asit ve baz dengesini sağlanması için hücreye
su alış verişinin ayarlanmasında önemlidir.

MİNERALLER

İnorganik maddelerdir.
Su da çözülür.
Sindirime uğramaz.
Hücre zarından geçer.
Enerji verici olarak
kullanılmaz.
Yapı maddesi olarak
kullanılır. (Kalsiyum "Ca" gibi)
Düzenleyicidir. Kofaktör
olarak görev yapar. Yani pasif enzimleri aktifleştirir.
Kanın "PH" sını
düzenler.
Kanın osmotik basıncını
düzenler. Fazlalıklar idrarla dışarı atılır.

ORGANİK BİLEŞİKLER

KARBONHİDRATLAR
(C,H,O)

Bitkiler de fotosentezle üretilir.

Birinci derece enerji
kaynağı olarak kullanılır. (1 gr. karbonhidrattan 4,2 kcal enerji açığa
çıkar.
Yapısında O2
oranı yüksek olduğu için (yağ ve proteinlere göre)
yıkımı kolay.
Yapı maddesi olarak
kullanılır. Hücre zarı ve hücre çeperi yapısına katılır. (Yağ ve
proteinlere göre daha az katılır)
Nükleik asitlerin yapısına
katılır.

MONOSAKKARİTLER (MONOMER)

5 C' li Şekerler

6 C' lu Şekerler

(Pentoz)
(Hektoz)

*riboz (RNA ve ATP'nin yapısına
*Glikoz
(üzüm şekeri)

katılır.)
*Fruktoz (meyve şekeri) ---}
C6H12O6

*deoksiriboz (DNA)
*Galaktoz (süt şekeri)

Hidrolize uğramaz (monomer
yapıda yani sindirilmiştir.)
Suda çözünürler
Hücre zarından geçerler.

Sağlıklı bir insanın kanında
ağırlıkça yaklaşık %0,1 oranında glikoz bulunur. Oranın bu düzeyin altına
düşmesi halinde ilk zarar görecek organ beyindir.

Not: Beyin hücreleri ancak
glikoz ve oksijen varlığında çalışabilir. Beyin hücreleri glikozu depo
etmez.

DİSAKKARİTLER (ÇİFT ŞEKERLER)

İki monosakkarittin
birbirlerine glikozid bağı ile bağlanması ile oluşur.

Canlıların Temel Bileşenleri Disakkarit

Not : İki veya daha çok
bileşiğin su açığa çıkarak birleşmesine dehidrasyon sentezi denir. Büyük
bir bileşiğin su alarak daha küçük bileşiklere ayrışmasına
hidroliz denir.
Tüm sindirim olayları birer hidrolizdir.

POLİSAKKARİTLER

Çok sayıda monosakkaritin
birleşmesiyle oluşur.En önemlileri nişasta,glikojen,selüloz.Hepsinin
temel yapı birimi glikozdur.

Nişasta; bitkilerin
depo ettiği en önemli besindir.Hayvan hücresinde bulunmaz.Sindirim
sisteminde nişastayı sindirecek enzim bulunur.

Glikojen; hayvansal
hücrelerin hazır enerji deposu.Glikozun fazlası hayvansal hücrelerde
glikojen olarak depolanır.Hayvansal nişasta da denir.

Not : Glikozun fazlası karaciğerde yağa dönüştürülür.Yağların yapı taşları
da karaciğerde glikoza dönüştürülebilir.

Selüloz; suda
çözünmeyen çok sert bir maddedir.Bitki hücrelerindeki Çeperin ana yapı
maddesidir.

Not : İnsan ve omurgalı hayvanların selülozu sindiren enzimleri yoktur.Ot
yiyen hayvanların sindirim sistemlerinde yaşayan bazı bakteriler ve bir
hücreli canlılar selülozu sindirip glikoz açığa çıkararak glikozun
kullanılmasını sağlarlar.

YAĞLAR

Yapı Birimleri

*Yağ asitleri
Kısa zincirli : Suda çözünür.

Uzun zincirli : Polimer yapıda.Suda çözünmez.

*Temel yağ asitleri :
Dışarıdan alınması gereken.

*Vücudun yaptığı yağ asitleri

*Gliserol : 3 C'li alkol

*Nötral (depo) yağlar:3 yağ asidinin 1 gliserinin (gliserolün) ester bağı
ile birleşmesiyle oluşur.

Canlıların Temel Bileşenleri Gliserol

*Fosfolipitler : Hücre
zarına katılırlar.

*Steroidler : Hormon ya da vitamin olarak görev yaparlar.

İkinci derece enerji kaynağı
olarak kullanılır.(1 gr. yağdan 9,2 kcal enerji elde edilir.) Protein ve
karbonhidratlara göre oksijen oranı düşük hidrojen oranı yüksektir.Bu
nedenle yıkımı karbonhidratlara göre daha zordur.Yağ asitlerinin
yıkılabilmesi için çok fazla oksijene ihtiyaç vardır.Yağ asitleri
yıkıldığı zaman çok fazla enerji ve su oluşturulur.
Yapı
maddesi olarak kullanılır.

Canlıların Temel Bileşenleri H%C3%BCcrezar%C4%B1

Düzenleyici özelliği vardır.
Organların etrafını
çevirir,onları mekanik etkilerden korur.
Isı yalıtımında görev alır.
O2
ile yakıldıklarına çok fazla su ve enerji çıkar.
Suda çözünmez.

PROTEİNLER
(C,H,O,N ve bazılarında Fe,P)

Yapı Birimi

Aminoasitlerdir.Suda
çözünürler.20 çeşittir.

Aminoasitler
::: Vücudun kendisi ürettiği
aminoasitler : 10 tanedir.

::: Dışarıdan alınan aminoasitler :
Temel aminoasitlerdir.

İki aminoasit aralarında peptid bağı ile
bağlanarak dipeptidi oluştururlar.

Canlıların Temel Bileşenleri Dipeptit

Yapıcı,onarıcı besin
maddeleridir.
Düzenleyici
maddelerdir.(Hormon,enzim=katalizör.)
3. derece enerji kaynağı
olarak kullanılır.(1 gr. protein 4,5 Kcal enerji açığa çıkarır.)
Genlerin kontrolünde
sentezlenir.
O2
ve CO2
taşımada görev alır (örn. Hemoglobin )
Kanın ph'sını düzenler.
Kanın Osmotik basıncını
düzenler.
Bağışıklık sisteminde görev
alır. (antikor gibi)
Solunumda elektron taşıma
sisteminde görev alır.

devamı eklenecek

» xxX Temel Cenazede Xxx
» Temel Kavramlar