Dünya

• 
  Dünyanın Şeklinin Sonuçları
  

Geoid nedir?

Dünya daha gaz halinde iken kendi ekseni etrafında dönerek, ayrıca
merkezkaç kuvvetinin etkisiyle bu görünümünü kazanmıştır. İşte Dünyanın
kutuplardan basık, aekvatordan şişkin haline Geoid denir.

Dünyamızın Geoid Olmasının Sonuçları

*Ekvatorun uzunluğu (6378 km.) meridyen uzunluğundan (6356,5 km.) fazladır. Yerçekimi Kutuplarda fazla Ekvatorda azdır.

*Yerçekimi kutuplarda fazla, ekvatorda azdır.

Dünyanın Yuvarlak Olmasının Sonuçları

• 
  Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe dünyanın çizgisel hızı azalır.(Dünyanın çizgisel hızı Ekvatorda (1670 km/h)'dır)
  
• 
  Paralellerin boyu ekvatordan kutuplara doğru gittikçe azalır.
  
• 
  Güneş ışınlarının geliş açısı Ekvatordan kutuplara gittikçe azalır.
  
• 
  Meridyenler arası uzaklık Ekvatordan kutuplara doğru gittikçe azalır.
  
• 
  Dünyamızın bir yüzü aydınlık bir yüzü karanlık olur.
  
• 
  Herhangi bir yerin enlemi kutup yıldızının görünüm açısını verir.
  
• 
  Ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe kutup yıldızının görünüm açısı büyür.
  
• 
  Atmosferin kalınlığı ekvatorda fazla kutuplarda azdır.
  
• 
  Yerçekimi Ekvatorda az, kutuplarda fazladır.
  

Ekvator: Kutup
Noktalarından Eşit uzaklıktaki noktaların birleştirilmesiyle elde
edilen, dünyayı iki eşit yarım küreye ayıran hayali çembere denir.(0
derece enlemidir)

Kutup Noktaları:
Ekvator çizgisinin en kuzey ve en güney noktalarıdır. kuzey ve güney
olmak üzere iki tanedir. (90 derece Kuzey ve güney enlemi)

Çizgisel hız :

• Güneş ekvatorda çabuk doğar çabuk batar
  
• Kutuplara doğru gidildikçe (dört özel güne göre) gündüz süresi ve gece süresi uzar
  
• Gece gündüz uzunluğu arasındaki farkın en az olduğu yer ekvatordur.
  
• Gece gündüz süresi arasındaki farkın en fazla olduğu yer kutuplardır.
  
• Çizgisel hız enleme bağlı olarak değişir
  
• Çizgisel hızın en fazla olduğu yer ekvatordur
  
• Kutuplarda çizgisel hız “0” dır.
  

Dünyanın günlük Hareketi

• Gece - gündüz birbirini takip eder.
  
• Günlük sıcaklık farkları oluşur.
  
• Dünya batıdan doğuya doğru döndüğünden, güneş doğuda erken doğar erken batar ; güneş batıda geç doğar geç batar.
  
• Dünya batıdan doğuya doğru döndüğünden doğunun yerel saati batıdan ileridir.
  
• Günlük basınç farkları oluşur.
  
• Meltem rüzgarları oluşur.
  
• Yerel saat farkları oluşur.
  
• Gün içinde bir yerin güneş ışınlarını alma açısı gün içinde değişir.
  
• Sürekli rüzgarlarda sapmalar olur.
  
• Dinamik basınç merkezleri oluşur.
  
• Okyanusta halkalar oluşur.
  
• Bitkilerin fotosentez olayı gerçekleşir.
  
• Mekanik çözülme oluşur.
  
• Gün adı verilen zaman birimi oluşur.
  
• Cisimlerin gün içerisindeki gölge uzunluğu değişir.
  

Önemli :
Sürekli Rüzgarlardaki sapmaların nedeni dünyanın eksen hareketidir.
Okyanus akıntılarındaki sapmanın nedeni ise Sürekli Rüzgarlardır.


Dünyanın Yıllık Hareketinin Sonuçları

• Yıl (sene ) oluşur.
  
• Dünya ile güneş arasındaki uzaklık değişir.
  
• Güneş ışınlarının yere düşme açıları değişir.
  
• Cisimlerin gölge uzunlukları değişir.
  
• Mevsimler oluşur.
  
• Muson rüzgarları oluşur.
  
• Güneşin doğuş ve batış saatleri değişir.
  
• Güneşin doğduğu ve battığı yerin konumu değişir.
  

Dünyanın Güneşe yaklaşıp uzaklaşmasının sonuçları:

• Dünyanın güneşe yaklaşıp uzaklaşmasının nedeni dünyanın yörüngesinin elips şeklinde olmasıdır.
  
• Dünya
  güneşten uzaklaştığında (4 temmuz) hızı azalır. Dünya güneşe
  yaklaştığında ise güneş etrafındaki dönüş hızı artar. Bunun sonucu
  olarak Kuzey Yarım Kürede Yaz Süresi güney yarım küreden 2 gün fazladır.
  
• Güney yarım kürenin gündönümüne iki gün geç girmesine neden olur.
  
• Dünya güneşe yaklaştığında hızı arttığından bütün aylar "30 - 31" çekerken şubat ayı 28 çeker.
  

Mevsimlerin Oluşumu :




Mevsimlerin Oluşumu:

* Dünya 'nın ekseni ile yörünge düzlemi arasındaki açı 66°33'. Ekvator ile yörünge düzlemi arasındaki açı 23°27' dır.

Sonucunda;

• Mevsimler oluşur.
  
• Eksen
  eğikliği güneş ışınlarının dünya üzerinde hangi noktalara dik
  gelleceğini belirler. Güneş ışınları sadece Ekvator, 23derece 27 dakika
  paralelleri ve bu paraleller arasına yıl içinde dik olarak gelir.
  

• 
  Güneş
  ışınları 21 Haziranda 23°27' paralelinde olan Yengeç dönencesine dik
  olarak gelir.(yılda sadece bir kez olarak bu paralele güneş ışınları
  dik gelir.) 21 Aralık tarihinde 23°27' paralelinde bulunan Oğlak
  Dönencesine güneş ışınları dik gelir. ((yılda sadece bir kez olarak bu
  paralele güneş ışınları dik gelir.) 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde
  Ekvatora güneş ışınları dik gelir. (yılda iki defa) 21 Mart - 23 Eylül
  / 23 Eylül - 21 Mart tarihleri arsında Yengeç Dönencesi Ekvator
  aralığına ve Oğlak Dönencesi ekvator aralığına yılda iki kez güneş
  ışınları dik gelir.
  
• 
  Türkiye hiçbir zaman güneş ışınlarını dik olarak almaz çünkü Türkiye dönenceler dışındadır.
  
• 
  Yeryüzünde herhangi bir noktaya güneş ışınlarının düşme açısı yıl içinde değişir.
  
• 
  Gece - gündüz arasındaki süre farkı oluşur. (gece -gündüz uzunluğu yıl içinde daima değişir.)
  

EKSEN EĞİKLİĞİ OLMASAYDI ?

• Yeryüzünde sadece ekvator güneş ışınlarını dik olarak alırdı.
  
• Ekvator bugüne nazaran daha çok ısınacaktı. (ekvatorda daha fazla yağış olacaktı)
  
• Mevsimler oluşmayacaktı.
  
• Aydınlanma dairesi ortadan kalkacaktı.
  
• Yeryüzünde yıl boyunca gece gündüz eşitliği yaşanır.
  
• Yerküre üzerindeki her yer belli değerdeki açı ile güneş ışınlarını alacak; ama bu değer yıl boyunca değişmeyecektir.
  
• kuzey ve güney kutup noktaları alacakaranlık kalacaktır.
  
• Yüksek enlemler bu güne oranla daha soğuk olacaktır.
  

Önemli : Bu durumların oluşması için Ekvator ile ekliptik düzlemi arasındaki açının "0" olması gerekir.

EKSEN EĞİKLİĞİNİN ARTMASININ SONUÇLARI ?

• Tropikal kuşak genişler.
  
• Orta kuşak daralır
  
• kutup kuşağı genişler.
  
• Türkiye'nin iklimi daha karasallaşır.
  
• Türkiye de yaz mevsimi daha sıcak , kış mevsimi daha soğuk olur.
  
• Türkiye de ürün çeşidi azalır.
  
• Güneş ışınlarının yeryüzüne çarptuktan sonra yansıması az olur.
  
• Gece gündüz arasındaki sıcaklık farkları artardı.
  
• Güneş ışınlarının dik geldiği alanlar genişlerdi.
  

EKSEN EĞİKLİĞİNİN AZALMASININ SONUÇLARI ?

• tropikal kuşak daralır.
  
• Orta kuşak genişler.
  
• Kutup kuşağı daralır.
  
• Türkiye daha çok ılımanlaşır.
  
• Türkiye de yazlar daha serin kışlar daha ılık geçer.
  
• Gece- gündüz arasındaki süre farkları azalır.
  
• Güneş ışınlarının dik geleceği alan daralır.
  
• Türkiye de ürün çeşidi artar.
  
• Güneş ışınlarının yerden yansıması artar.
  

--->>>> Öss hazırlıkta dört
özel gün ile ilgili her aşamada sıkça soru sorulmaktadır. Öss 'ye
hazırlanan öğrencilerin özellikle dünyanın şekli, hareketleri ve dört
özel günü iyi öğrenmeleri gerekir. Öss ye hazırlanırken dört özel günü
iyi öğrenmenin faydasını "İklim" konusu işlenirken daha iyi
anlayacaksınız.

İyi Çalışmalar.

Sanal Öss

DÖRT ÖZEL GÜN

21 MART

• 
  Güneş ışınları ekvatora 90° açıyla gelir.
  
• 
  Ekvatorda gölge boyu "0" olur
  
• 
  Yeryüzünde gece gündüz eşitliği yaşanır.
  
• 
  45 ° enleminden cismin boyu ile gölge boyubirbirine eşit olur.
  
• 
  Yeryüzünde aynı enlem derecesine sahip olan yerler güneş ışınlarını aynı açıyla alırlar.
  
• 
  Aydınlanma dairesi kutup noktalarına teğet geçer.
  
• 
  Kuzey yarım kürede ilkbahar, güney yarım kürede sonbahar başlangıcıdır.
  
• 
  Kutup noktaları alacakaranlık bir görünüm alır.
  
• 
  21 Mart tarihinden itibaren gündüz süresi, gece süresinden uzun olmaya başlar. (K.Y.K)
  

23 EYLÜL

• 
  Güneş ışınları ekvatora 90° açıyla gelir.
  
• 
  Ekvatorda gölge boyu "0" olur
  
• 
  Yeryüzünde gece gündüz eşitliği yaşanır.
  
• 
  45 ° enleminden cismin boyu ile gölge boyu birbirine eşit olur.
  
• 
  Yeryüzünde aynı enlem derecesine sahip olan yerler güneş ışınlarını aynı açıyla alırlar.
  
• 
  Aydınlanma dairesi kutup noktalarına teğet geçer.
  
• 
  Kutup noktaları alacakaranlık bir görünüm alır.
  
• 
  23 Eylül tarihinden itibaren gündüz süresi, gece süresinden uzun olmaya başlar. (G.Y.K)
  

21 HAZİRAN

• 
  Kuzey yarım kürede en uzun gündüz yaşanır.,
  
• 
  Güneş ışınları yengeç dönencesine dik gelir.
  
• 
  Kuzey kutup noktasında 6 ay gündüz yaşanır.
  
• 
  Herhangi bir noktadan kuzeye gidildikçe gündüz süresi uzar.
  
• 
  Güney kutup noktasında 6 ay gece yaşanır.
  
• 
  Güneş ışınlarının Türkiye'ye en fazla dik geltiği tarih 21 Hazirandır.
  
• 
  Türkiye'de en uzun gündüz yaşanır.
  
• 
  Türkiye'de 21 Haziranda gündüz süresinin en uzun olduğu il Sinop'tur.
  
• 
  Türkiye'de güneş ışınlarını en dik alan il Hatay'dır.
  
• 
  Aydınlanma dairesi kutup dairesine teğet geçer.
  
• 
  Türkiye'de Gündüz süresinin en kısa olduğu il Hatay'dır.
  
• 
  Gündüz süresi Kutup Dairelerinden sonra 24 Saati Aşar.
  
• 
  Kuzey yarım kürede yaz başlangıcıdır.
  

21 ARALIK

• 
  Güney yarım kürede kış başlangıcıdır.
  
• 
  Herhangi bir noktadan güneye doğru gidildikçe gündüz süresi uzar.
  
• 
  Güneş ışınları oğlak Dönencesine dik gelir.
  
• 
  Güney kutup noktasında 6 ay gündüz yaşanır.
  
• 
  Türkiye'de en uzun gece yaşanır.
  
• 
  En uzun gecenin yaşandığı il Sinop
  
• 
  En kısa gecenin yaşandığı il is Hatay'dır.
  
• 
  Kuzey kutup noktasında 6 ay gece yaşanır.
  
• 
  Kuzey yarım kürede kış başlangıcıdır.
  
• 
  Güneş ışınlarının Türkiye'ye en az açıyla geldiği zamandır.
  
• 
  Güneş ışınlarının Türkiye'ye en eğik geldiği nokta Sinop'tur.
  
• 
  Güneş ışınlarının Türkiye'ye en dik geldiği nokta Hatay'dır.