İslamiyet Öncesi Türk Tarihi (öss hazırlık)

ASYA HUN İMPARATORLUĞU

• Asya Hunları hakkındaki bilgiler Çin kaynaklıdır.
  
• M.Ö.
  x.y. dan itibaren Orta Asyada dağınık boylar halinde yaşayan ve göçebe
  hayvancı bir yaşam süren Hun boyları yaşam biçimi zorlaayıcılığı ile
  Çin ile ilişkiye girecek ve Çin'e ganimet amaçlı akınlar yapacaktır.
  
• Hun
  Boyları M.Ö. 220 Teoman Han önderliğinde Birleşerek Asya'da kurulan ilk
  Türk devleti olan Asya Hun İmparatorluğu'nu kurarlar.
  
• Tarihte kurulan İlk türk devleti Asya Hun İmparatorlğu 'dur.
  
• Çin, Hun saldırılarına tedbir almak için M.Ö. 204'te Çin Seddini yapmışlardır.
  
• Mete Han orduya onluk sistemi getirmiştir.
  
• Mete Han Çin Kültürü karşısından benliğini yitirme kaygısından ele geçirdiği Çin Topraklarına yerleşmemiştir.
  

Önemli : Daha önceki öss sınavlarında Asya Hun İmp. ilgili olarak son madde sınavda sorulmuştur.

AVRUPA HUNLARI

NOT : Avrupa Hunları hakkındaki bilgiler büyük ölçüde bizans kaynaklıdır.

• Çin baskısı karşısında kaçan hun boyları Aral - Baykal Boyları arasında Balamir önderliğinde Avrupa Hunlarını Kurarlar .
  
• 375 'te İdil Nehrinin batısına geçerek Kavimler Göçünü Başlatırlar.
  
  
  

KAVİMLER GÖÇÜ (375 - 565) (Öss Hazırlık)

Asya
Hunları tarafından başlatılan Alanlar - Gotlar - Vizigotlar - Vandallar
- Rapidler gibi barbar kavimler birbirini itmesiyle başlayan kavimler
göçü sonucunda:

1. Roma 375'te Doğu -Batı Olmak üzere ikiye ayrılırlar.
   
2. 476
   da Batı Roma İmparatorluğu VİZİGOTLAR Tarafından yıkılır. Batı Roma
   yıkıldıktan sonra avrupada bir otorite boşluğu doğdu. Bu durum
   Derebeylik Rejiminin Doğmasına neden olur.
   
3. Batı Roma'nın yıkılımasıyla Frank İmparatorluğunun kurulmasına zenin hazırlar. Frank İmparatorluğu (476 - 843)
   
4. Avrupanın bugünki ırksal ve etnik yapısı oluşur.
   
5. İlkçağ biter, ortaçağ başlar.
   
6. 395'te Anadoluya ilk akınlar Avrupa Hunları tarafından yapılmaktadır.
   
7. Bizansı
   yoğun baskı altında tutup vergiye bağlayan Atilla en parlak dönemlerini
   yaşatır.434 Margus antlaşmasıyla bizansı ağır bir vergiye bağlar
   atilla'nın ölümüyle dağılan Avrupa Hunları 494'te yıkılır.
   

AKHUN (EFTALİT) DEVLETİ (Öss hazırlık )

• Çin baskısı sonucu göç eden hun boylarının güneye inenleri İran, Afganistan, Türkistan arası bölgede Akhun Devleti'ni kurarlar.
  
• Yoğun biçimde Sasanilerle ilişki kurmuştur.
  
• İpek yolunu egemenlik altında tutmuştur.
  
• 557 de Göktürk - Sasani işbirliği sonucu yıkılmıştır.
  
• Hun Boylarının kurduğu ilk devlet Asya Hunları'dır.
  
• Son kurduğu devlet ise Akhunlar'dır.
  

GÖKTÜRK DEVLETİ (552 - 630)

• Hunlardan sonra Orta Asyaya hakim olmuşlardır. Kurucusu Bumin Kağandır.
  
• Türk adıyla kurulan ilk türk Devletidir.
  
• Avarların Orta Asyadaki egemenliğine son vermişlerdir.
  
• İpek yolunu ele geçirmiş ve Çin'i vergiye bağlamıştır.
  
• İpek yolunu ele geçiren ilk Türk devletidir.
  
• Sasanilerle birleşip akhun devletini yıkmış, daha sonra Sasanilerin İpek yolunu ele geçirme çabalarından dolayı Bizans'la anlaşıp Sasanileri yıkmışlardır.
  
• Bizans
  ile ilk ilişkiye giren Türk Devleti Avrupa Hunları, ikinci olarak giren
  türk devleti sasani sorunundan dolayı Göktürklerdir.
  
• Sasanilerin yıkılması ile Dört Halife döneminde Müslümanların İran'ı ele geçirmesini kolaylaştırmıştır.
  
• Ergenakon Destanı Göktürklerin Kurluş destanıdır.
  
• Türklerin Kullandığı İlk alfabe olan 38 Harflik Göktürk Alfabesini Kullanmışlardır.
  

II.GÖKTÜRK DEVLETİ ( KUTLUK 630 - 742 )

• Çin'i vergiye bağlamıştır.
  
• Türk Sdıyla kurulmuş ikinci Türk devletidir.
  
• Türk Tarihinin bilinen ilk veziri Tonyukuk'tur.
  
• Türk
  tarihinin ve edbiyatının ilk yazılı eseri olan ORHUN YAZITLARI
  Göktürklere aittir. (732 - 735 arasında Bilge Tonyukuk Kültigin adına
  yazılmıştır.)
  
• Kendi Döneminden günümüze yazılı belge bırakan ilk türk devletidir.
  
• Türklerin kullandığı ilk alfabe olan Göktürk alfabesini kullanmışlardır.
  

UYGURLAR (745 - 840)

• Kutluklar yıkıldıktan sonra Bağmil, Yağma, Çiğil boylarından konfedere bir devlet kurarkar.
  
• Orta
  Asya da siyasi temeli zayıf bir devlet kurmasını fırsat bilen Çin 751
  Talas şavaşında Türk - Arap işbirliği sonucu yenilmiştir.
  
• Türkler ilk kez İslami bir devlet ile birlik kurmuşlardır.
  
• Matbaa ve kağıdı çin'den almışlardır.
  
• Matbaa ve kağıdı kullanan ilk türk devletidir.
  
• Yerleşik yaşama geçen ilk türk devletidir.
  
• mani
  dinini benimseyen ilk türk devletidir. İran'dan almışlardır. (İran ile
  sık olarak ticari ilişkiler içinde oldukları için dinlerinden
  etkilenmişlerdir)
  
• İlk türk şehri KARABALGASUN'dur.
  
• Türk tiyatrosunun ilk örneğini vermişlerdir.
  
• İran'dan
  aldıkları Sağd alfabesini kendilerini uyarlıyarak Türklerin kullandığı
  ikinci alfabe olan Uygur Alfabasini kullanmışlardır.
  
• Egemenlik sınırları kesin olarak belirlenmiş ilk türk devleti uygurlardır.
  
• 840 ta Kııgızlar tarafından yıkılmış 13.y da Moğol Egemenliğine girmişlerdir.
  

AVARLAR (563 - 805)

• 
  552' de Göktürklerin kurulması ile Orta Asya'yı terk edip (Doğu Avrupada ) 563'te merkez Macaristan olmak üzere kurulurlar.
  
• 
  Avarların
  batıya hareketleri sırasında Sılavların yer değiştirmelerine balkanlara
  yerleşmesine neden olacak Türk - Devlet ve toplum yapısını slavlaral
  aşılayacak.
  
• 
  Asya kültürünü Avrupaya taşıyan atürk devleti Avarlardır.
  
• 
  İstanbul'u kuşatan ilk atürk devletidir.
  
• 
  805'te Franklar tarafından yıkılır.
  

HAZARLAR

• Sabirlerin devamıdır.
  
• Araplarla savaşan ilk Türk devletidir.
  
• Arap - İslam ilerleyişini Doğu Avrupada ilerleyişini engellemişlerdir.
  
• Emevilerin zorla müslümanlaştırma politikasına karşın müseviliği benimsemişlerdir.
  
• Bizansa yapılan dış saldırılara karşı bizansa yardım ederek daha uzun süreli yaşamasını saplamışlardır.
  
• Rus - Peçenek işbirliği sonucu yıkılır.
  

TÜRGİŞLER

• Emevilere karşı koyarak islam ilerleyişini Orta Asya'da durdururlar.
  
• Emevilerin Türkistana girmesini önleyen.
  
• Yerleşik yaşama geçen ikinci türk devletidir.
  

KARLUKLULAR

• İslamiyetle tanışan ilk Türk Devletidir.
  

PEÇENEKLER

• 1071 Malazgirt Savaşında Bizans tarafından Selçuklu tarafına geçerek savaşın kazanılmasında rol oynayacak.
  
• Çaka Bey'in İstanbul'u alma planını kabul ederek işbirliği içine girecek ama bizans oyunu nedeniyle yıkılacaktır.