Coğrafya sözlüğü

AÇIK HAVZA
Sularını denize veya okyanusa ulaştırabilen akarsu havzaları

AÇISAL HIZ
Dünyanın, günlük hareketi sırasında birim zamanda taradığı açıyı ifade eder. Açısal hız her yerde aynıdır.

AFEL
Dünyanın güneşe en uzak olduğu tarih

AGİK
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı

AĞIL
Davarların barındırıldığı, üstü açık çitle çevrili yer.

AĞIZ
Akarsuyun denize ulaştığı yer

AKARSU REJİMİ
Akarsu yatağından su miktarının bir yıl içinde gösterdiği değişim

ALBEDO
Bir yüzey üzerine gelen ışının yansıyan ışına oranı

ALİZE
30° enlemlerinden Ekvatora doğru esen sürekli rüzgarlar

ALPİN ÇAYIR
Yüksek dağlar üzerinde sürekli yeşil kalan bitki topluluğu

ALÜVYON
Akarsuların taşıdığı malzeme

ANEMOMETRE
Rüzgar hızını ölçen alet

ANIZ
Ekin biçildikten sonra tarlada kalan sap

ANTEN
Radyo dalgalarını yada başka enerji sinyallerini gönderip almaya yarayan metal aygıt

ANTİKLİNAL
Kıvrımlı dağın yükselen kısmı

ANTREPO
Ticari malların belli bir süre için korunduğu yer, depo

ANTROPOJEN BOZKIR
İnsan tarafından orman örtüsünün tahrip edilmesi sonucu oluşan bozkır

APEC
Asya - Pasifik Ekonomik İşbirliği

AR -GE
Araştırma - Geliştirme

ARKTRİK BÖLGE
Kuzey kutup bölgesi

ASİMİLASYON
Farklı kültürlerin başka bir kültür içinde eritilmesi

AŞIRI NÜFUSLANMA
Bir yerdeki ekonomik kaynakların nüfusa göre yetersiz olması, ekonomik kaynakların nüfusun ihtiyaçlarını karşılayamaması.

ATLAS
Haritalar takımı

ATOL
Mercan adası

AVRO
Avrupa Birliği ülkelerinin para birimi

AVRUPA BİRLİĞİ
Avrupa topluluğunun 1993' den sonraki adı

AYDINLANMA ÇEMBERİ
Gece ile gündüzü ayıran çember.

AYSBERG
Su içinde yüzen buzdağı

BAĞIMLI NÜFUS
Çalışma çağı dışında kalan nüfus

BAKI
Güneşe dönük olma, güneşe bakma durumu

BANLİYÖ
Büyük bir şehrin çevresindeki yerleşim alanları

BARKAN
Hilal biçimindeki kum birikintisi

BDT
Bağımsız Devletler Topluluğu

BEŞERİ
İnsanla ilgili olan.

BEYİN GÖÇÜ
Yetişmiş nitelikli ve eğitimli nüfusun daha iyi çalışma ve yaşama koşulları nedeniyle dışarıya göç etmesi

BİOMAS ENERJİ
Bitkisel ve hayvansal ürünlerden elde edilen enerji

BİYOCOĞRAFYA
Canlılar coğrafyası

BOĞAZ
Dar, dik yamaçlı vadi veya iki denizi birbirine bağlayan su yolu

BOYUN
İki zirve arasında, dağın en alçak kesimi

BOZKIR
Kurak ve yarı kurak bölgelerin kısa boylu ot örtüsü

BULVAR
Ortasında ya da kenarlarında ağaç ve çimen kaplı bir şerit bulunan geniş cadde

BUZUL
Bir yamaçtan aşağı yavaşça hareket eden kalın buz tabakası

CEPHE
Farklı karekterdeki hava kütlelerinin karşılaştığı alan

CEZİR
Gelgit sırasında deniz çekilmesi

CHARTER TAŞIMACILIĞI
Düzenli uçuşlara bağlı olmayıp, yolcu isteğine bağlı olarak yapılan dolmuş uçak yolcu taşımacılığı

ÇELTİK
Pirinç yetiştirilen sulak tarla

ÇERNOZYOM
Kara toprak

ÇİZGİSEL HIZ
Dünyanın, günlük hareketi sırasında birim zamanda Güneş önünden geçen yeryüzündeki mesafeyi ifade eder. Çizgisel hız Ekvatordan kutuplara doğru azalır.

DALGAKIRAN
Limanları dalgalardan koruyan uzun setler

DAVAR
Koyun keçi gibi küçükbaş hayvanlara verilen ad

DEBİ (Akım)
Akarsuyun taşıdığı su miktarı

DELTA
Akarsuların denize ulaştığı yerde denizi doldurarak oluşturduğu üçgen görünümlü ova

DEMOGRAFİ
Nüfus bilimi

DEVAÜLE ETMEK
Bir ülke parasının diğer ülke paraları karşısındaki değerini düşürmek

DIŞ TİCARET AÇIĞI
İthalatın ihracattan fazla olması

DİASPORA
Etnik yada dinsel toplulukların asıl topraklarının dışına dağılması

DOLİN
Karstik aşındırma şekli, koyak

DOLU
Yağmur gibi gökyüzünden düşen küçük buz topları

DOLUNAY
Ay' ın dünyadan görülen yüzünün tümüyle aydınlık olması

DÖVİZ
Yabancı ülke parası

DRENAJ
Topraktaki fazla suların akıtılması

EKİNOKS
Gece gündüz eşitliği (21 Mart - 23 Eylül)

EKLİPTİK
Yörünge düzlemi

EKOCOĞRAFYA
Ekolojiye coğrafi yöntemle yaklaşım, ekolojik coğrafya

EKOLOJİ
Çevre bilimi

EKOSİSTEM
Belli bir alanda yaşayan ve birbiriyle etkileşim içinde olan canlı topluluğu

EKSEN
Dünya' nın yada başka bir gök cisminin merkezinden geçen ve bir ucundan öbürüne uzanan hayali çizgi

EKÜMEN
Yerleşilmiş alanlar

ENDEMİK BİTKİ
Dünyanın sadece belli bir bölgesinde bulunan ve belirli iklim şartlarında yetişen başka yerlerde yetişmeyen bitki

ENTANSİF TARIM ( İntansif Tarım )
Modern yöntemlerle yapılan verimi yüksek tarım

ENTEGRASYON
Yabancıların kültürel özelliklerini yitirmeden başka toplumlarla bütünleşmesi

EPİROJENEZ
Kıta hareketleri

ERG
Afrika'da kumlardan oluşan çöllere verilen isim

EROZYON
Toprağın kemirilmesi, taşınması

ESTUAR
Gelgitin görüldüğü kıyılarda su basmasına uğrayan akarsu ağzı

EVRİM
Zaman içinde değişme

FALEZ ( Yalıyar )
Kıyı dikliği, kıyı uçurumu

FAUNA
Hayvan topluluğu

FERİBOT
Arabalar veya vagonlar ile içindeki yolcuları bir yakadan ötekine geçiren gemi

FİYORD
Buzul aşındırması sonucu oluşan vadilerin deniz suları altında kalmasıyla oluşan girintili çıkıntılı kıyı

FİZİKSEL PARÇALANMA
Fiziksel(mekanik) parçalanma: Sıcaklık farklarına bağlı olarak taşların ufalanması.

FLORA
Bitki topluluğu

FOSİL
Kayalar ve toprak içinde bulunan eski canlı kalıntıları

FRİGOFRİK
Soğutma özelliği olan, soğutucu

GAP
Güneydoğu Anadolu Projesi

GARİG
Akdeniz ikliminin doğal bitki örtüsü makilerin tahrip edildiği yerlerde ortaya çıkan bitki topluluğu

GAYZER
Fışkıran sıcak su kaynağı

GECE
Bir günün karanlık olan kısmı.

GECEKONDU
İzinsiz yapılan ve altyapı ihtiyaçları devlet tarafından karşılanmayan dar gelirli ailelerin yaşadığı barınak

GEÇİCİ YERLEŞME
Yılın belli bir süresi boyunca kullanılan yerleşim

GELGİT ( Medcezir )
Ay' ın çekimi nedeniyle deniz sularının kabarıp çekilmesi

GEOİT
Yer kürenin özgün şekli

GİDEĞEN
Bir gölün sularını dışarıya boşaltan akarsu

GLASYE
Buzul

GMT
Greenwich orta saati

GRABEN
Çöküntü hendeği

GRUP VAKTİ
Güneş batmadan önceki zaman.

GÜN
Dünyanın kendi etrafında dönerken bir turunu tamamladığı zaman.

GÜN DÖNÜMÜ
Mevsim başlangıçlarını ifade eden tarihler.

GÜNDÜZ
Bir günün aydınlık olan kısmı.

GÜNLÜK SICAKLIK FARKI
Gece ile gündüz sıcaklığı arasındaki fark.

HABİTAT
Bir canlının doğal yaşam ortamı

HAKİM RÜZGAR YÖNÜ
Bir yere yıl içinde rüzgarın en çok estiği yön.

HAMADA
Afrika'da taşlardan oluşan çöllere verilen isim

HARA
Hayvan soylarının iyileştirilmesi için kurulmuş çiftlik

HASAT
Tarım ürünlerinin toplanması yada biçilmesi

HEKTAR
10.000 m² 'ye eşit alan ölçüsü

HİDROELEKTRİK SANTRAL
Baraj göllerinden yararlanılarak elektrik enerjisi elde edilen santraller

HİDROSFER
Su küre

HİNTERLANT ( ARD BÖLGE )
Bir limanın hitap edebildiği veya limanla kara ve demiryolu bağlantısı olan bölge.

HORST
Çöküntü hendeklerinin kenarındaki yüksek yer

HÖRGÜÇ KAYA
Buzul aşındırmasıyla oluşan deve sırtına benzer kaya

IMF
Uluslararası Para Fonu

IŞIMA
Yeryüzünün, güneşten aldığı ısıyı geri vermesi

İHRACAT
Dış Satım

İMKB
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası

İNLANDSİS
Karalar üzerinde yayılan örtü buzulu, inland:kara, is:buzul

İSKAN
Yerleşme

İSTİHDAM
Bir kimseyi bir işte çalıştırma, iş imkanı yaratma

İTHALAT
Dış alım

İZDÜŞÜM
Engebeler katılmaksızın hesaplanan alan.

İZOBAT
Eş derinlik eğrisi

İZOHİPS
Eş yükselti eğrisi

İZOTERM
Eş sıcaklık eğrisi

İZOYET
Eş yağış eğrisi

JEOMORFOLOJİ
Yer şekli bilimi

JEOPOLİTİK
Coğrafya koşullarına göre düzenlenen siyaset

JEOTERMAL
Sıcak su buharı

KABOTAJ
Bir ülkenin karasularında yük ve yolcu taşımacılığı hakkı

KALDERA
Volkan konilerinin patlaması ile oluşan çukurluklar

KALICI KAR ( Toktağan )
Yaz ve kış boyunca erimeden kalan kar

KALKER
Kireç taşı

KANAL
Akarsuları yada denizleri birbirine bağlayan, doğal yada insan yapısı su yolu

KANO
Kürekle kullanılan, dar, hafif ve küçük tekne

KANYON
Derin ve yamaçları çok dik vadi

KAPALI HAVZA
Sularını denize ulaştıramayan bölge

KAPIZ
Toroslarda dar ve derin vadi, kanyon

KARGO
Bir nevi paket ve yük taşımacılığı

KEİB
Karadeniz Ekonomik İşbirliği Bölgesi

KIRGIBAYIR
Sel suları ve akarsuların dilik dilik yardığı çıplak yamaçlar

KISTAK
Bir yarımadayı karaya bağlayan, iki yanı su ile çevrili dar kara parçası

KIYI
Deniz yada göl kenarı.

KİMYASAL ÇÖZÜNME
Nem ve yağışa bağlı olarak taşların çözünmesi.

KİT
Kamu İktisadi Teşekkülleri

KLİMATİZM
İklimden faydalanmaya dayalı turizm

KLİMATOLOJİ
İklim bilimi

KOPENHAG KRİTERLERİ
AB' ye yeni aday üyelerin uymakla yükümlü olduğu siyasi kriterler

KRATER
Yanardağın huni şeklindeki ağzı

KURU TARIM
Az yağışlı bölgelerde sulama olmaksızın yapılan tarımsal üretim

KUŞBAKIŞI GÖRÜNÜŞ
Haritaların tepeden bakılarak çizilmesini ifade eder.

LAGÜN
Deniz kulağı, kıyı gölü

LAPYA
Karstik kayaçlardaki küçük kanalcıklar

LATERİT
Nemli tropikal bölgelerin tuğla kırmızısı rengindeki verimsiz toprağı

LEJAND
Haritaların açıklama anahtarı

LİMNOLOJİ
Coğrafyanın gölleri inceleyen bilim dalı

LİTOSFER
Taş küre

LOKOMOTİF
Treni hareket ettiren motorun bulunduğu demiryolu taşıtı

LÖS
Rüzgarın taşıyıp biriktirdiği toprak

MAAR
Volkanik patlama çukuru

MAKİ
Akdeniz ikliminin bitki topluluğu

MAKROKLİMA
Büyük iklim alanı.

MANDIRA
Peynir, yoğurt ve tereyağı üretimi amacı ile yapılan ahır hayvancılığı

MEDYA
Gazete, dergi, televizyon, radyo, sinema ve internet gibi yazılı görsel, iletişim araçlarının tümü

MENDERES
Akarsuyun büklüm yaparak akması

MERA
Hayvan otlatılan yer, otlak

METALURJİ
Maetalleri işleyen sanayi kolu

METEOR ( Göktaşı )
Uzaydan dünya' nın yüzeyine düşen kütle

MİKRO KLİMA
Küçük iklim bölgeleri

MİKROKLİMA
Küçük iklim alanı.

MONOKÜLTÜR
Tek bir çeşit tarım ürününün geniş alanlarda üretilmesi, tek ürüne dayalı tarım

MOREN
Buzul taş

NADAS
Tarlanın bir yıl dinlendirilmesi

NAFTA
Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması

NARENCİYE
Turunç, limon, mandalina, greyfurt ve portakal gibi ürünlerin tümüne verilen ad, turunçgiller

NASA
ABD ulusal havacılık ve uzay dairesi

NAVLUN
Deniz taşımacılığı karşılığında alınan para

OBRUK
Karstik kayaçlardaki derin doğal kuyular

OECD
Uluslar arası İktisadi İşbirliği kalkınma örgütü

OKULLAŞMA ORANI
Okula devam eden nüfusun,okula devam etmesi gereken nüfusa oranı

OPEC
Petrol ihraç eden ülkeler örgütü

ORMAN SINIRI
Düşük sıcaklık veya yağış azlığı nedeniyle ormanın sona erdiği sınır

OROJENEZ
Dağ oluşumu

OTOYOL
Hızlı trafik akışı sağlamak amacı ile yapılan çift yönlü geniş yol

OZON TABAKASI
Atmosferin 20 - 25 yükseğinde yeralan ve morötesi ışınların büyük kısmını tutan tabaka

ÖĞLE
Bir boylamın tam güneşin karşısına geldiği an.

ÖLÇEK
Haritalardaki küçültme oranı.

PARATONER
Yıldırım savar

PATENT
Bir buluşun sahipliğini ve kullanımını koruyan belge

PENEPLEN
Yontularak düzleşmiş alan

PERİHEL
Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih

PEYZAJ
Görünüş

PLANKTON
Deniz suyuyla sürüklenen canlı kalıntıları

PLANÖR
Motorsuz, yalnız rüzgar yardımıyla uçan uçak

POLAR HAVA
Kutuplara yakın bölgelerin soğuk havası

POLEN
Bitkilerin çiçeklerinden çıkan toz şeklindeki tohum

POLYE
Karstik bölgelerdeki erime ovaları, gölova

POTAMOLOJİ
Coğrafyanın akarsuları inceleyen bilim dalı

PROFİL
Dış uzanış, dış görünüş

PROJEKSİYON
Harita çiziminde kullanılan yöntem.

RAFİNERİ
Ham petrolü işleyen ve farklı ürünlerini ayrıştıran tesis

RAFTİNG
Eğim kırıklıklarının fazla olduğu eğimli akarsularda şişme bot ve sallarla yapılan su sporu

RAKIM
Yükseklik

REG
Büyük Sahra Çölünün kuzeyideki ovalara verilen isim

REKOLTE
Bir arazide ekilen üründen elde edilen yıllık toplam tarımsal üretim

RELİEF
Yer şekli

RESİF
Deniz yüzüne çıkmış mercan kayalar

REZERV
Yeraltında bulunan sıvı, gaz ve katı yakıt, mineral ve doğal kaynakların kullanılabilir potansiyeli

RİCHTER ÖLÇEĞİ
Amerikalı Charles F.Richter' in depremlerin şiddetini ölçmek için geliştirdiği ölçek

SAĞANAK
Aniden bastıran şiddetli yağmur

SAVAN
Ağaçlı bozkır

SERA
Mevsim dışı sebze ve meyve yetiştirmek amacı ile yapılmış cam veya naylonla kapatılmış mekanlar

SERA ETKİSİ
Atmosferdeki gazların güneşten gelen enerjiyi emmesi sonucu atmosfer sıcaklığını artırması

SICAKLIK TERSELMESİ
Özellikle çukur bölgelerde alçak yerlerin daha yüksek yerlere nazaran soğuk olduğu atmosfer olayı

SİRK
Buz yalağı

SİSMOLOJİ
Deprem bilimi

SOLSTİS
Gün dönümü ( 21 Haziran - 21 Aralık )

SONAR
Ses dalgaları ve yankı aracılığıyla su altındaki cisimlerin yerini saptayan aygıt

SPEOLOJİ
Mağara bilimi

SULUSEPKEN
Karla karışık kısmen donmuş yağmur

SÜBVANSİYON
Devlet tarafından toplumun çeşitli kesimlerine yapılan maddi yardımlar

SÜPERNOVA
Çok büyük bir yıldızın, güneşten milyarlaca kez daha güçlü bir parlamayla patlaması

ŞELF
Denizlerin 200 m' ye kadar olan sığ yerleri

TABAN FİYAT
Resmi kuruluşlar tarafından bir ürün veya mala verilen en düşük değer

TABAN SEVİYESİ
Akarsuların deniz, okyanus ve göle döküldüğü en alçak seviye

TABAN SUYU
Yer altı suyu

TAN VAKTİ
Güneşin doğuş anı, gün ağarması

TAN VAKTİ
Gün ağarmadan önceki zaman.

TEFE
Toptan Eşya Fiyat Endeksi

TEKTONİK
Yer kabuğunun hareketi sonucu meydana gelen olaylar.

TENÖR
Maden cevheri içindeki saf metal oranı

TERMALİZM
Şifalı sulardan faydalanmaya dayalı turizm

TERMİK SANTRAL
Katı ve sıvı yakıtları yakarak elektrik enerjisi üreten santraller

TERMOMETRE
Sıcaklık ölçer

TOBB
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

TOMBOLO
Karaya bağlanarak yarım adaya dönüşmüş ada

TOPOĞRAFYA
Yerşekli

TRANSİT
Gelip geçme

TRİKOTAJ
Örme işleri

TSUNAMİ
Deprem dalgası

TURBALIK
Tabanında çürümüş bitki artıklarından bir katmanın bulunduğu bataklık

TURFANDA
Mevsim başında ilk yetişen meyve veya sebze

TUTULMA
Güneş ışınlarının atmosferde uğradığı kayıp.

TÜFE
Tüketici Fiyat Endeksi

UZAY MEKİĞİ
Uzaya bir roketin sırtında fırlatılan ve insan taşıyan taşıt

VADİ
Akarsuların arazide açtıkları oluklar.

VAHA
Çölün su bulunan bölümlerindeki yerleşim alanı

VAROŞ
Şehrin dış mahallesi

VİYADÜK
Bir ırmak yada vadi üzerinden geçiş sağlayan yüksek kara yada demiryolu köprüsü

WHO
Dünya Sağlık Örgütü

WTO
Dünya Ticaret Örgütü

YAĞIŞ REJİMİ
Yağışların bir yıl boyunca mevsimlere veya aylara göre dağılışı

YAMAÇ
Eğimli yüzey.

YENİAY
Ay' ın dünyadan görülen yüzünün tümüyle karanlık olması

YILLIK SICAKLIK FARKI
En sıcak ay ile, en soğuk ay arasındaki sıcaklık farkı.

YOĞUNLAŞMA
Su buharının sıvıya dönüşme süreci

YÖRÜNGE
Bir gökcisminin başka bir gök cisminin çevresinde dolanırken izlediği yol

ZEMHERİ
Kara kış