Sosyoloji ile ilgili ÖSYM tarafından sorulmuş sorular

Konuyla ilgili ÖSYM tarafından sorulmuş sorular. (Kitabı 2005-2006 öğretim yılı için hazırladığımdan bu dönemden sonraki sorular yoktur)

1. “Toplumsal olaylar bir eşya gibi ele alınmalıdır”
İfadesiyle kastedilen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ortaya çıkışları bakımından toplumsal olaylarla fiziksel olaylar arasında fark yoktur.
B) Toplumsal olaylarla fiziksel olaylar, sonuçları itibariyle aynıdır.
C) Toplumsal olayların gözlemiyle fiziksel olayların gözlemi aynıdır.
D) Toplumsal olayların fiziksel nedenlere bağlı olduğu unutulmamalıdır.
E) Toplumsal olayların gözlenmesinde, önyargılardan arınık olunmalıdır.

(1974)



2. “Sosyolojinin konusu toplumdur. Sosyoloji, konusu içine giren her şeyi toplumu tümüyle ilişkileri içinde, yani öteki toplu öğeleri de dikkate alarak inceler.”
Aşağıdakilerden hangisi, bu sosyoloji anlayışına ters düşmektedir?

A) Toplumsal kurumlardan birindeki değişim zamanla, öteki toplumsal kurumları etkiler
B) Maddi ve manevi toplumsal öğelerinden bağımsız olarak incelenir
C) Toplumsal olarak nitelendirilen her şey sosyolojinin inceleme alanına girer
D) Sosyoloji, tarih, psikoloji ve ekonomi bilimleriyle ilişkili olmak zorundadır
E) Toplumsal gerçeği tümüyle laboratuvarda bir araya getirip incelemek zordur.

(1982/ÖYS)



3. “Genç bir bilim olan sosyolojinin konusu toplumun bütünüdür. Diğer sosyal bilimler toplumun çeşitli öğelerini ayrı ayrı incelerken, sosyoloji toplumun çeşitli öğeleri arasındaki ilişkileri bulmaya çalışır ."
Bu paragrafta, aşağıdakilerden hangisi vurgulamaktadır?

A) Toplum için en yararlı sosyal bilimin sosyoloji olduğu
B) Sosyolojinin, sosyal bilimler dışındaki bilimlerde de yararlanması gerektiği
C) Sosyolojinin diğer sosyal bilimlerden farkı
D) Sosyal bilimlerin tek bir bilim dalı olarak birleştirilmesi gereği
E) Sosyolojinin bağımsız bir bilim dalı haline ne zaman geldiği

(1983/ÖYS)



4. “XIX. yüzyılın Avrupalı tarihçileri için din uğruna yapılmış Otuz Yıl Savaşlarını anlamak oldukça zordur. Çünkü bu tarihçiler, yalnızca vatan uğruna savaşmayı doğru ve övgüye değer bulan bir anlayışla yetiştirilmişlerdir.”
Bu parçada sözü edilen tarihçilerin eksiklikleri nereden kaynaklanmaktadır?

A) Tarihsel belgelere gerekenden daha az önem vermelerinden
B) Geçmişi, çağlarının değer yargılarıyla yorumlamalarından
C) Yalnızca kendi uluslarını ilgilendiren olayları incelemelerinden
D) Olaylara ilişkin koşullarda, maddi olanlara ağırlık vermelerinden
E) Yalnızca kendi çağlarının olaylarını incelemelerinden

(1983/ÖYS)



5. Aşağıdakilerden hangisi, toplumsal olayların bir özelliği değildir?

A) Toplumdan topluma değişiklik gösterme
B) Zamandan zamana değişiklik gösterme
C) İleri bir uygarlığın ürünü olarak ortaya çıkma
D) Toplu halde yaşayan insanlar arasında ortaya çıkma
E) Kişinin davranışlarını kontrol edici etkilerde bulunma

(1984/ÖYS)



6. Aşağıdakilerden hangisi, sosyolojinin doğrudan doğruya ilgilendiği bir konu değildir?

A) Toplumsal değerler ve bu değerlerin önemi
B) Toplumsal gruplarda grup içi ve gruplar arası ilişkiler
C) Kişinin grup içindeki yeri (statüsü, mevkisi) ve rolü
D) Toplumsal değişmeyi hızlandıran etmenler (faktörler)
E) Kişinin geçmiş yaşantılarının onun davranışları üzerindeki etkileri

(1984/ÖYS)



7. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal davranış
kurallarının bir özelliği olamaz?

A) Bireylerin ilişkilerini düzenlenmesi
B) Bireylerin çoğunluğu tarafından benimsenmesi
C) Deneyimler sonucu ortaya çıkması
D) Eşit ağırlıkta ve önemde görülmesi
E) Zamanla değişip yeni biçimler alabilmesi

(1986/ÖYS)



8. Tönnies, kuvvetli bir dayanışmanın, ortak irade ve ortak mülkiyetin bulunduğu kültürlere cemaat; sözleşmeli dayanışmanın, kişisel iradenin ve kişisel mülkiyetin bulunduğu kültürlere de cemiyet demektedir.
Buna göre, cemaat ve cemiyet ayrımında, aşağıdakilerden hangisi ölçüt alınmıştır?

A) Otoritenin dağılışı
B) İnsanlar arası ilişkilerin türü
C) Toplumsal sınıfların varlığı
D) Geleneklerin gücü
E) Ekonomik faaliyetlerin türü

(1986/ÖYS)



9. Ekonomik ve teknolojik gelişmeler toplumsal davranış biçimlerini etkileyerek değişmeye zorlar. Fakat toplumsal davranış biçimleri bu tür etkilere karşı dirençlidir, hemen değişmez.
Aşağıdakilerden hangisi, toplumsal davranış biçimlerinin kolay değişmediğini gösteren en iyi örnektir?

A) Sanayileşmiş toplumlarda geleneksel davranış biçimlerinin de görülmesi
B) Gelişmekte olan ülkelerin ulusal kimliklerini yitirmesi
C) Sanayileşme sürecinin ülkeden ülkeye farklılık göstermesi
D) İşlevini yitiren toplumsal davranış biçimlerinin terk edilmesi
E) Davranış biçimlerinin uygun toplumsal koşullarda oluşması

(1987/ÖSS)



10. Propaganda, belli bir görüşü benimseyen kişilerin sayısını artırmak amacıyla o görüşü kitle iletişim araçlarıyla kamuya yaymaktır.
Bu tanıma göre, bir propagandacının asıl hedefi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Toplumsal sorunlara çözüm bulma
B) Kitlelerin değer ve tutumlarını yönlendirme
C) Toplumdaki belli eğilimleri eleştirme
D) Bireylere belli konularda bilgi verme
E) Bireylerin eleştirme gücünü geliştirme

(1987/ÖYS)



11. Aşağıdakilerden hangisi, bir topluluğun yaşayışını araştırmak isteyen bir bilim adamının sağlıklı bilgiler elde etmesini güçleştirir?

A) Topluluğu uzunca bir süre gözlemlemesi
B) Kendini toplulukla özdeşleştirmesi
C) Önyargısız gözlemler yapmaya özen göstermesi
D) Topluluk üyeleriyle iyi ilişkiler kurması
E) Önceden hazırladığı sorulara cevap araması

(1988/ÖYS)



12. Tarih zamanı ve yeri belli toplumsal olayları inceler. Fransız Devrimi, Roma İmparatorluğunun çöküşü gibi. Sosyoloji ise aynı olayları inceleyerek zaman ve yerden bağımsız olgusal gerçekleri belirlemeye çalışır. Devrimleri ya da çöküşleri hazırlayan koşullar gibi
Buna göre, sosyolojinin hangi niteliği onu tarihten ayırır?

A) Uzun bir zaman dilimini kapsayan ele alması
B) Olayların ortak yanlarını bulup genellemelere ulaşması
C) Etki alanı geniş olan olayları konu edinmesi
D) Çağdaş toplumları etkileyen olaylara daha geniş yer vermesi
E) Olayları yansız belgelere dayanarak değerlendirmeye çalışması

(1988/ÖSS)



13. Toplumsal kuramların geçerliklerini belirlemek için somut olayları açıklayıp açıklayamadıklarına bakmak gerekir.
Bu cümlede, toplumsal kuramlarla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin gerek olduğundan söz edilmektedir?

A) Yaşanan durumlara uygun düşme
B) Soyut ilişkilere dayanma
C) Belirli görüşlere uygun düşme
D) Olayları değişik yönleriyle açıklama
E) Belli varsayımlara dayanma

(1989/ÖYS)



14. Maden kömürünün yanması bir doğa olayıdır. Bu olayı kimya inceler. Maden kömürüyle çalışan bir termik santralin, bulunduğu yörenin yerleşim birimlerinde yapacağı değişikliklerin incelenmesi ise sosyolojinin konusudur.
Bu parçaya göre, doğa olaylarının hangi yönden araştırılması sosyolojinin kapsamına girer?

A) Denetim altına alınma yolları
B) Doğada yol açtıkları değişiklikler
C) Sanayide kullanılabilecekleri alanlar
D) Ortaya çıkış koşulları
E) İnsanların yaşayışı üzerindeki etkileri

(1990/ÖSS)



15. Nüfus artışı, göç, kentleşme, intihar, evlenme, boşanma gibi sorunları ele alırken sosyoloji bu olguların hangi yönüyle en az ilgilenir?

A) Hangi nedenlerle ortaya çıktıkları
B) Bireysel farklar üzerindeki etkileri
C) Birindeki değişmenin ötekileri nasıl etkilediği
D) Gelecekte hangi yönde ve nasıl değişecekleri
E) Toplumdan topluma farklılık gösterip göstermedikleri

(1990/ÖYS)



16. Gecekondulaşma sorununu incelemek isteyen bir sosyolog araştırmasını, içinde psikolog, iktisatçı, siyaset bilimci ve eğitimcinin bulunduğu ekiple yürütmeyi planlamaktadır.
Gecekondulaşma sorununun hangi özelliği, sosyoloğun bu kararı için bir gerekçe olabilir?

A) Az gelişmiş ülkelerin çoğunda görülmesi
B) Değişik bilimleri ilgilendiren yönlerinin bulunması
C) Önlem alınması halinde çözümlenebilmesi
D) Toplumsal gelişme ile yakından ilişkili olması
E) Nüfusun önemli bir kısmını ilgilendirmesi

(1990/ÖSS)





17. Toplumsal işbölümünün ortaya çıkışını açıklayan bir görüşe göre, nüfus yoğunluğu artan bir toplumda herkes aynı işi yaparsa toplumu oluşturan bireylerin bir arada yaşaması çok güçleşir. Bu nedenle, nüfus yoğunluğu arttıkça işbölümü de ilerlemeye başlar. Öte yandan, işbölümünün gelişmesi, çok sayıda bireyin bir arada yaşamasını kolaylaştıracağı için nüfus yoğunluğunun artmasına yol açar.
Bu durum aşağıdaki yargılardan hangisi için uygun bir örnektir?

A) Sayısal olarak ifade edilebilen toplumsal olayların incelenmesi daha kolaydır
B) Toplumsal olayları belirleyen etkenlerden biri de doğa olaylarıdır
C) Toplumsal olaylar karşılıklı olarak birbirlerini etkiler
D) Toplumsal olaylar tek bir temel etkenle açıklanabilir
E) Bir toplumsal olay farklı toplumlarda farklı sonuçlara yol açabilir

(1990/ÖYS)



18. İnsanlığın ilk dönemlerinde, bitki ve hayvanların doğal çoğalma hızlarından daha hızlı bir biçimde tüketilmesi kıtlık yaratabilirdi. Bu tehlike, insanın yerleşik hayata geçmesiyle birlikte gerçekleşen Tarım Devrimi ile önlenmiştir.
Buna göre Tarım Devrimi nasıl tanımlanabilir?

A) İnsanın bitki ve hayvan türlerinin çoğalmasını denetim altına almayı öğrenmesi
B) İnsanın yenebilecek bitkileri toplamayı ve hayvanları avlamayı öğrenmesi
C) Tarım ürünlerinin sanayide işlenerek mamul madde haline getirilmesi
D) Ateşin bulunmasıyla insanın, önceleri yaşamasına elverişli olmayan yörelerde de yaşamaya başlaması
E) İklimin daha elverişli hale gelmesi sonucu doğada, yenebilecek bitki ve hayvan türlerini çoğalması

(1991 /ÖSS)



19. “Araştırma yapan bir bilim adamının amacı, araştırdığı konunun nasıl olması gerektiğini değil, nasıl olduğunu ortaya koymak olmalıdır.”
Aşağıdakilerden hangisi bu amacın gerçekleşmesini engeller?

A) Diğer araştırmaların bulgularından yararlanma
B) Araştırmada etkisi incelenecek değişkenleri belirleme
C) Araştırma yöntemiyle ilgili eleştirileri dikkate alma
D) Araştırma bulgularını inançlarına göre yorumlama
E) Araştırma konusunun sınırlarını belirleme

(1991 /ÖSS)



20. 1914 yılında Saraybosna’da Avusturya-Macaristan veliahdının bir Sırplı tarafından öldürülmesini l. Dünya Savaşı'nın nedeni olarak görmek doğru değildir. Çünkü 1914 yılı Avrupa’sında koşullar o hale gelmişti ki herhangi bir olay savaşı başlatabilirdi.
Bu parçada, toplumsal olaylarla ilgili hangi tür açıklamalar eleştirilmektedir?

A) Nedenleri, birçok olayın etkileşiminde arayan
B) Nedenleri, toplumsal olaylarla doğa olaylarının etkileşiminde arayan
C) Nedenselliği, yüksek olasılık olarak kabul eden
D) Nedenselliği, katı bir gerekircilik olarak gören
E) Toplumsal olayları tek bir etkenle açıklayan

(1991/ÖSS)



21. Bir araştırmacı, “Tarıma traktörün girmesi köyden kente olan göçü artırır.” hipotezini, tarımda traktör kullanmaya başlayan birkaç köyde sınamak istiyor.
Bu araştırmacının, aileler arasında çatışma olması gibi, köyden kente göçe yol açabilecek başka etkenleri dikkate almaması, aşağıdaki araştırma ilkelerinden hangisine ters düşer?

A) Kullanılacak veri toplama teknikleri araştırmanın amacına uygun olmalıdır.
B) Etkisi araştırılan değişkeni nicel ya da nitel oluşu göz önünde bulundurmalıdır.
C) Etkisi araştırılan değişken, kendisiyle aynı yönde etkisi olabilecek etmenlerden yalıtılmalıdır.
D) Üzerinden araştırma yapılacak birimler, evreni temsil edebilecek sayıda olmalıdır.
E) Araştırmayı en az maliyetle sonuçlandıracak bir araştırma yöntemi seçilmelidir.

(1991 /ÖSS)



22. Bir araştırmacı, piyasaya yeni sürülen bir mal hakkındaki tüketici düşüncelerini öğrenmek amacıyla bir soru formu hazırlamış ve bu soru formunu malı kullanan tüketicilere göndererek okuyup cevaplamaları istemiştir.
Bu araştırmada, hangi veri toplama tekniği kullanılmıştır?

A) Deney
B) Sosyometri
C) Katılımlı gözlem
D) Görüşme
E) Anket

(1991/ÖYS)



23. Aşağıdakilerden hangisi, kalkınmakta olan ülkelerde nüfusun artmasına yol açan etkenlerden biri değildir?

A) Eğitim düzeyinin yükselmesi
B) Doğum kontrolü çalışmalarının beklenen ölçüde etkili olamaması
C) Salgın hastalıkların önlenmesi
D) Tarımsal bölgelerde ailenin üretim birimi olma özelliğini sürdürmesi
E) Kıtlıkların denetim altına alınması

(1991/ÖYS)



24. Hoşgörüsüzlük ve saldırganlığın egemen olduğu çevrelere ileri teknolojinin sokulması tehlike olabilir.
Burada sözü edilen sakıncayı ortadan kaldırmak için aşağıdakilerden hangisinin en uygun yol olması beklenir?

A) Geri kalmış toplumlarda teknoloji kullanımının, ileri toplumların denetimine verilmesi
B) Her toplum kendi ürettiği teknolojiyi kullanması, dışarıdan teknoloji almaması
C) Teknik eğitimden vazgeçilerek insanı ahlaken yüceltecek bir eğitime ağırlık verilmesi
D) Teknolojik gelişmenin toplumsal değerlerdeki değişme hızına uyacak ölçüde yavaşlatılması
E) Teknik bilgi ile birlikte insana saygının öğretilmesine önem verilmesi

(1991/ÖYS )



25. Ulusal marş, bayrak gibi simgeler, bireyleri belli bir toplumsal varlığa katılmaya çağırır ve onların kendilerini bu varlığın bir parçası olarak hissetmelerine yardımcı olur.
Yukarıda, toplumsal simgelerin hangi işlevinden söz edilmektedir?

A) Evrensel değerlerde birleşmeyi özendirme
B) Toplumsal birliği güçlendirme
C) Toplumun sosyoekonomik düzeyini yükseltme
D) Bireysel yetenekleri geliştirme
E) Bireysel hak ve özgürlükleri koruma

(1992/ÖYS)





(1993/ÖYS)


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
E B C B C E D B A B

11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
B B A E B B C A D E

21 22 23 24 25 26 27 28 29 30
C E A E B E C E B B

31 32 33
E A B

25/20 yptm :D:D